Op donderdag 4 en vrijdag 5 april 2024 verwijderen we tijdelijk de 12 markante ijsbrekers van Marken. Over een paar jaar, als de dijkversterking bijna klaar is, keren ze weer terug naar de Rozewerf, een paar meter verder naar buiten.
Een bezoek aan Marken is niet volledig zonder een bezoek aan de 12 ijsbrekers aan de zuidkant van het schiereiland. Deze iconische objecten die sinds 1872 bij de Rozewerf in het water staan, zijn zeer bepalend voor het beeld van het Marker landschap.
De Twaalf Apostelen
De 12 stalen balken zijn oorspronkelijk aangebracht ter bescherming van de achterliggende dijk tegen kruiend ijs, dat toen nog vanuit de Zuiderzee richting het eiland kon optrekken.
Maar sinds de aanleg van de Afsluitdijk en de Houtribdijk, én het afnemen van strenge winters, hebben deze in de volksmond geheten ‘12 apostelen’ voornamelijk gevoelsmatige en daarmee immateriële waarde. Eind jaren 80 kregen ze zelfs een monumentale status.
Opschuiven
Om Marken de komende 50 jaar te beschermen tegen hoogwater, versterkt en verbreden we de dijk om Marken. Bij de Rozewerf staan de ijsbrekers te dicht op de dijk. Daarom moeten ze een eindje opschuiven. Bovendien zit er houtrot in de palen en de liggers waardoor de dijkversterking ook een mooie aanleiding vormt om de ijsbrekers te renoveren.
Het hout werd al eerder vernieuwd, omdat het water het aantast. Het hout heeft dan ook geen monumentale status. Die geldt alleen voor de stalen rails en verbindingsconsoles. Die knappen we op en plaatsen we terug.
Zaaggrijper
Gezien de monumentale status van die stalen rails en verbindingsconsoles is er een vergunning verleend om ze te demonteren en ze vervolgens veilig op te slaan. Die demontage vindt in april 2023 plaats vanaf een kraanschip met hijskraan.
Eerst worden de houten liggers met de stalen rails losgekoppeld van de houten palen. Daarna worden de stalen verbindingsconsoles van de houten palen verwijderd. Vervolgens gebruikt de aannemer een zogeheten ‘zaaggrijper’ om de houten palen af te zagen en alles aan boord te takelen. Deze werkzaamheden nemen in totaal 2 tot 3 dagen in beslag.
Veilig opgeslagen
Het door houtrot aangetaste hout gaat naar een afvalverwerker. Alleen de stalen rails en verbindingsconsoles worden hergebruikt. Tijdens de dijkwerkzaamheden worden zij veilig opgeslagen bij een gespecialiseerde aannemer (De Boer & De Groot) in Harlingen.
Tegen de tijd dat de dijkwerkzaamheden bij de Rozewerf bijna klaar zijn, komen de ijsbrekers weer terug. We vervangen dan de liggers en de palen door nieuw hout. En op zo’n 10 m afstand van de dijk in het water nemen ze dan hun plek weer in.
Strenge winter
Mocht zich tijdens de werkzaamheden onverhoopt toch een strenge winter aandienen, dan beschermen zogeheten ontspanningssleuven de dijk bij de Rozewerf tegen eventueel kruiend ijs. Ontspanningssleuven zijn vakken die we in geval van vorst voor de Rozewerf in het ijs hakken, zodat er geen kruiend ijs kan ontstaan.
